Zawodowe uszkodzenie słuchu jest jednym z przykładów na to, że częste i długotrwałe przebywanie w warunkach dużego hałasu jest niebezpieczne i szkodliwe dla naszego zdrowia. Wśród dorosłych ludzi drugim najczęstszym powodem zmian w uchu wewnętrznym, po uszkodzeniach związanych ze starzeniem, jest właśnie wpływ hałasu przemysłowego. Hałas jest najpowszechniejszym czynnikiem szkodliwym w środowisku pracy. Co robić, jeśli dojdzie do ubytku słuchu w wyniku hałasu w miejscu pracy? Czy niedosłuch można traktować jako chorobę zawodową? Wyjaśniamy.
Hałas w miejscu pracy – na jakie problemy ze słuchem może nas narazić?
Ludzkie uszy są przystosowane do odbierania dźwięku o określonym natężeniu. O ile jednorazowy hałas zwykle nie jest groźny, to już codzienna praca w hałasie może narazić narząd słuchu na uszkodzenia. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w naszym artykule: Uszkodzenie słuchu – ile decybeli szkodzi dla człowieka?
Długotrwałe narażenie na hałas powoduje uszkodzenie komórek rzęskowych w organie Cortiego i powoduje przesunięcie progu słyszenia (zakresu słyszanych częstotliwości). W konsekwencji dochodzi do odbiorczego ubytku słuchu, który objawia się:
- zmniejszoną wrażliwością na ciche dźwięki,
- trudnościami w odbiorze i rozumieniu mowy,
- upośledzonym postrzeganiem głośności,
- problemami w ocenie kierunku dochodzącego dźwięku.
Co to jest zawodowe uszkodzenie słuchu?
Odpowiedź na tytułowe pytanie: czy utrata słuchu jest chorobą zawodową, znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. 2009, nr 105, poz. 869). Zapisano w nim, co dokładnie uznawane jest za chorobę zawodową w zakresie uszkodzenia słuchu:
„obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-nerwowego spowodowany hałasem, wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości audiometrycznych 1, 2 i 3 kHz.”
Jeśli specjalista stwierdzi u pracownika takie właśnie uszkodzenie, powstałe w czasie trwania pracy lub przez pewien okres po jej zakończeniu, należy dokonać zgłoszenia do Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub okręgowego inspektora pracy. Stamtąd pracownik zostanie skierowany na badania do jednostki orzeczniczej. O ostatecznym rozpoznaniu choroby zawodowej zadecyduje lekarz orzecznik. Orzeczenie o chorobie zawodowej uprawnia do ubiegania się o zasiłek chorobowy, jednorazowe odszkodowanie z ZUS, świadczenie rehabilitacyjne, a nawet rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Grupy zawodowe szczególnie narażone na ubytek słuchu lub jego całkowitą utratę
Istnieją zawody, w których występuje szczególnie duża ekspozycja na hałas i w związku z tym konieczne jest stosowanie środków ochrony indywidualnej, takich jak wkładki, nauszniki lub hełmy przeciwhałasowe. Pracodawca powinien też tak organizować pracę, by umożliwić pracownikom regularny odpoczynek od dźwięku o wysokim natężeniu. To szczególnie istotne ze względu na fakt, że uszkodzenia spowodowane hałasem kumulują się w czasie.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP), prace, w których wymagane jest stosowanie specjalnych środków ochrony przed hałasem to:
- obsługa pras do metalu,
- prace z wykorzystaniem narzędzi pneumatycznych,
- obsługa naziemna na lotniskach,
- prace przy wbijaniu pali,
- cięcie drewna z zastosowaniem pilarki tarczowej lub z piłą łańcuchową.
Środki ochrony słuchu powinny być stosowane również w tych pracach, w których natężenie hałasu przekracza 85 dB (dla 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy). Najbardziej narażone są na to osoby pracujące przy przetwórstwie przemysłowym, na produkcji, na budowach, ale również obsługa samolotów, nauczyciele czy barmani.
Gdzie zgłosić się w razie podejrzenia utraty słuchu?
Osoby narażone na choroby zawodowe wywołane hałasem powinny mieć regularnie wykonywane badania. We wczesnym etapie objawy chorobowe, czyli pogorszenie słuchu w zakresie wyższych częstotliwości może pozostawać trudne do rozpoznania, dlatego warto regularnie się badać. W domu można wykonać bezpłatne badanie słuchu online, a szczegółowe badania zmysłu słuchu wykonuje specjalista np. protetyk słuchu. W przypadku częściowego ubytku słuchu skuteczną pomocą okazują się aparaty słuchowe.