Ucho to narząd słuchu i równowagi. Jednocześnie odbiera dźwięki, lokalizuje je i odpowiada za dostarczanie informacji o położeniu ciała. Jak to się dzieje, że tak niewielki narząd spełnia tak ważne funkcje? Dowiedz się więcej o tym, jak jest zbudowane ucho.
Ucho jako narząd słuchu. Jak jest zbudowane ucho?
Nasze uszy składają się z trzech części: ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego. Tylko tą pierwszą widzimy na zewnątrz, dwie pozostałe ukryte są wewnątrz głowy. Co ciekawe, ucho zewnętrzne występuje tylko u ssaków. U ptaków, jaszczurek i krokodyli ma ono postać przewodu słuchowego. Pozostałe kręgowce posiadają jedynie uszy wewnętrzne.
Budowa ucha zewnętrznego
Ucho zewnętrzne to przede wszystkim małżowina uszna i zewnętrzny przewód słuchowy. Małżowina ucha jest fałdem skóry rozpiętym na chrząstce otoczonej ochrzęstną. Przewód słuchowy ma jedynie 2,5 cm i dzieli się na część chrzęstną i kostną. Prowadzi on prosto do ucha środkowego.
Rolą zewnętrznej części ucha jest wychwytywanie fal dźwiękowych – małżowina skupia energię akustyczną i kieruje ją do przewodu słuchowego. Ten zaś transmituje i wzmacnia fale akustyczne, kierując je do ucha środkowego. W przewodzie słuchowym ogrzewane jest powietrze docierające dalej do ucha, chroni on również błonę bębenkową przed urazami. W jego warstwie podskórnej znajdują się gruczoły, które wytwarzają woskowinę. Jej rolą jest zapobieganie przesuszaniu uszu, dlatego jej obecność, w niewielkich ilościach jest czymś zupełnie normalnym.
Budowa ucha środkowego
Przewód słuchowy kończy się błoną bębenkową, nazywaną powszechnie bębenkiem, która jest jednocześnie początkiem ucha środkowego. Jej sprężystość sprawia, że wpadające do ucha dale dźwiękowe wprawiają ją w drgania. Energia akustyczna przenoszona jest z błony bębenkowej na trzy kolejne kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko i strzemiączko. Są to najmniejsze kości w ludzkim organizmie. Obok mieszczą się również najmniejsze mięśnie naszego ciała: napinacz błony bębenkowej i mięsień strzemiączkowy. I to właśnie skurcz tego ostatniego usztywnia kosteczki słuchowe, co sprawia, że fale akustyczne o niskich i średnich częstotliwościach są tłumione, co chroni nas przed zbyt głośnym dźwiękiem. Jest to bardzo ważna funkcja, ponieważ długotrwały hałas ma bardzo niszczący wpływ nie tylko na słuch, ale i cały układ nerwowy. Jednym z jego efektów może być m.in. uciążliwe dzwonienie w uszach.
W uchu środkowym znajduje się również wyrostek sutkowaty i trąbka słuchowa. Ta ostatnia, nazywana też trąbką Eustachiusza, łączy jamę, w której znajduje się bębenek z nosogardłem. Jej funkcją jest wyrównywanie ciśnienia pomiędzy jamą bębenkową a otoczeniem. Dzięki współpracy każdej z części ucha środkowego fale dźwiękowe mogą trafiać dalej, do ucha wewnętrznego.
Budowa ucha wewnętrznego
Ucho wewnętrzne składa się z dwóch rodzajów błędnika: kostnego i błoniastego oraz z nerwu statyczno-słuchowego. Pierwszy z błędników zbudowany jest ze ślimaka, skręconego kanału, w którego wnętrzu znajduje się przedsionek i trzy kanały półkoliste, pełniące funkcje związane ze zmysłem równowagi. To właśnie w ślimaku, a dokładniej w znajdującym się wewnątrz niego narządzie Cortiego, nazywanym właściwym narządem słuchu, pobudzane są impulsy nerwowe. Impulsy te przekazywane są za pomocą nerwu słuchowego do ośrodka słuchu w mózgu, w płacie skroniowym. Tam dochodzi do ich analizy, zapamiętywania i przypisywania im określonych znaczeń.
Ucho jako narząd równowagi
Oprócz narządu słuchu ucho zawiera również narząd równowagi. Co w uchu odpowiada za równowagę? To ślimak. W jego wnętrzu mieszczą się trzy prostopadle ułożone kanały półkoliste, wypełnione płynem, w którym znajdują się otolity – kryształki węglanu wapnia lub fosforanu. Otolity przemieszczają się podczas ruchów głową i chodzenia, drażniąc kanały półkoliste. Informacja o tym przekazywana jest do mózgu. Dzięki temu mózg jest w stanie rejestrować położenie i zmiany pozycji ciała w przestrzeni oraz kontrolować naszą postawę, co może ochronić np. przed upadkiem.
Ucho jako narząd słuchu i równowagi – podsumowanie
Wiesz już, jak zbudowane jest ucho, co składa się na narząd słuchu i jak działa zmysł równowagi, który również mieści się wewnątrz uszu. To niezwykłe, że na tak niewielkiej przestrzeni na ciała znajdują się tak skomplikowane mechanizmy, które odpowiadają za tyle istotnych funkcji. Ta perspektywa uświadamia nam, jak ważne jest, by dbać o swój słuch, nie tylko przez unikanie głośnych hałasów, ale również przez dbałość o higienę uszu. Jeśli zauważyłeś w ostatnim czasie pogorszenie słuchu, możesz wykonać badanie słuchu online, które pozwoli Ci wstępnie ocenić jego stan. W przypadku niedosłuchu nieocenioną pomocą są aparaty słuchowe, które znacznie podnoszą jakość życia u osób z tym problemem.